2.Vòng an toàn – Rào cản thứ hai của chúng ta

Nguyên tắc cơ bản của thành công là phải vượt qua rào cản và thử thách. Thành công càng lớn thì thử thách và rào cản càng cao, và luôn có nhiều loại thử thách khác nhau.

Điều đó nghe thật cơ bản. Nhưng thực tế không phải ai cũng chấp nhận điều này. Tôi đưa ra ba rào cản mà thường không được chấp nhận.

Bài viết dưới đây nói về rào cản thứ hai – Vòng an toàn– và người tiếp theo có thể không chấp nhận nguyên tắc này: bản thân chúng ta. Phần chính tôi muốn nhấn mạnh là: chúng ta không thể thoát ra khỏi qui luật vòng an toàn! Vì vòng an toàn không phải chỉ có một, mà một loạt các vòng xuất hiện trong cuộc đời chúng ta.

————————–

Vòng (hay vùng) an toàn của bản thân là nơi chúng ta thấy thân thuộc, thoải mái mà không phải lo lắng gì cả. Thật là an toàn và mình có thể kiểm soát mọi thứ xung quanh!

Những ai hay đọc sách phát triển bản thân sẽ luôn nghe thấy hàng trăm lí do và phương thức thoát khỏi vòng an toàn của chính mình. Nhưng tôi nghĩ khác: Thực tế là luôn có vòng an toàn và chúng ta mãi mãi không thể thoát ra khỏi những vòng an toàn khác nhau. Nào, hãy thử nghĩ về chính mình. Giả sử bạn rất ngại phát biểu trong cuộc họp, và bằng cách áp dụng mấy bí kíp của sách, một hôm bạn đã dám giơ tay phát biểu ý kiến. Chúc mừng! Bạn vừa qua được chiếc vòng ngại phát biểu, gọi là vòng 1. Nhưng bạn nhận ra hoá ra 70% mọi người trong phòng đều thoải mái phát biểu mà. Trong khi đó, sếp thì vẫn luôn phàn nàn là mọi người không chịu chủ động nhận nhiệm vụ, ai cũng chỉ đưa ra ý kiến rồi bỏ đấy mà không chịu đứng lên làm. Vậy đấy, bạn lại mắc ở vòng an toàn số 2: sợ làm. Rồi bạn lại về nhà cày thêm 5 cuốn sách nữa để vượt qua vòng ‘dám làm hay không’. Rồi có thể lại đi qua nó và tiếp tục gặp những vòng tiếp theo nữa và nữa, cho đến khi bạn làm chủ tịch tập đoàn của công ty hiện giờ, ahihi! đùa thôi, có thể là không đâu.

Dù chúng ta có cười vào mặt người khác là họ đang chỉ ở trong vòng an toàn của họ, thì thực tế là chúng ta cũng đang ở trong vòng an toàn của chính mình. Chỉ khác là ai ở vòng to hơn mà thôi. Người càng thành công, càng phải đi qua nhiều vòng, và vòng càng ngày càng rộng, tức là càng khó đi qua. Tính cách, tư duy và môi trường, thậm chí là may mắn nữa, tất cả sẽ quyết định số vòng của mỗi người.Ví dụ tuy viết blog như nước ốc và hay sai chính tả, nhưng vì có tính cách bất cần đời, tôi vẫn có thể vượt qua vòng an toàn  sợ bị chỉ trích, và quyết định viết blog Flownes này.

Vì vậy, thứ nhất là mỗi người sẽ có những vòng an toàn khác nhau, đừng vội chỉ trích ai đó khi chưa hiểu tính cách và môi trường sống của họ. Nhu cầu được ở nơi an toàn và thoải mái là nhu cầu chính đáng. Thứ hai là thực tế đa số ai cũng muốn nhảy sang một vòng an toàn lớn hơn khi họ đi gần hết vòng cũ, kiểu như lên bàn trong trò chơi vậy. Ví dụ khi được làm phó giám đốc rồi thì chúng ta muốn làm giám đốc. Hiểu được qui luật này, chúng ta sẽ biết các giai đoạn để mình chuẩn bị ‘nhảy khỏi vòng’ và ủng hộ chính mình.

Mặc dù cho rằng các cuốn phát triển bản thân đã thiếu sót khi họ chỉ trích vòng an toàn và những người chỉ ở trong vòng an toàn. Nhưng tôi cũng đồng ý rằng mặt trái của vòng an toàn là nó kìm hãm sự phát triển của chúng ta. Sự êm ái, dễ chịu của nó sẽ khiến ta không muốn đi ra. Nếu may mắn cuộc sống của mình không có đột biến, ta có thể ở nguyên đó. Nhưng chỉ cần vấn đề lớn hơn xuất hiện, ví dụ như bỗng dưng thiên tai, bệnh dịch ập đến, mà ta không đủ bản lĩnh đứng ở vòng lớn hơn, thì bi kịch sẽ xảy ra. Mặt trái thứ hai là ‘nó chán‘, giống như cả đời chỉ ngồi trong phòng riêng của mình vậy. Robert Allen, tác giả cuốn The One Minute Millionaire nói:

Everything you want is just outside your comfort zone

Và điều nực cười là vòng an toàn chủ yếu được tô vẽ bởi tâm trí chúng ta, xuất phát từ lo lắng và sợ hãi (vô cớ). Chúng ta thường không nhận là mình đang chỉ ở nơi an toàn, nên  không chịu, hoặc sợ phải nhảy qua để phát triển hơn. Jack Canfield chỉ ra rằng vòng an toàn chính là nhà tù giam cầm bản thân bằng những câu nói ‘tôi không thể, không được đâu‘.

Bài viết này không bày các bí kíp để bạn PHẢI vượt qua vòng an toàn, vì mỗi người, ở mỗi giai đoạn có một vòng an toàn khác nhau, có những lí do riêng để ở lại hoặc nhảy tiếp. Nhưng tôi cũng xin để lại lời nhắn nhủ rằng: Hãy hiểu vòng an toàn của bạn lúc này, rồi bình tĩnh và bơi qua từng vòng một nếu muốn nhé!

3.Định kiến xã hội – rào cản thứ ba

Nguyên tắc cơ bản của thành công là phải vượt qua rào cản và thử thách. Thành công càng lớn thì thử thách và rào cản càng cao.

Điều đó nghe thật cơ bản. Nhưng thực tế không phải ai cũng chấp nhận điều này. Tôi đưa ra ba rào cản mà thường không được chấp nhận. Bài viết dưới đây nói về rào cản thứ ba: Định kiến xã hội.

   ————————–

Giả sử bạn rất thích nghề người mẫu. Bạn đã mất mấy năm trời mới tự thừa nhận rằng bạn thực sự muốn làm người mẫu. Bạn mất 2 năm để thuyết phục mẹ đồng ý và ủng hộ. Nhưng kết quả giờ đây bạn đang làm nhân viên văn phòng nhàm chán, thậm chí là mệt mỏi vì hay bị soi mói bởi chiều cao và vẻ ngoài khác biệt. Tất cả chỉ vì những ngày tháng làm mẫu bạn phải đi sớm về muộn, chồng và mẹ chồng không chấp nhận kiểu ăn mặc ‘lố lăng’ rồi đi ‘show’ tối ngày. Hàng xóm thì ngờ rằng bạn làm ca…. Họ hàng thì chê rằng bạn chả làm được công việc có học nào ra hồn, phải bán thân thể cho cái nhìn người khác. Bạn bè thì suốt ngày đồn thổi là bạn đá lông nheo với đại gia này, người mẫu kia… Với riêng nghề người mẫu, tôi nghĩ cách đây nhiều năm thì đa phần phải chịu tình cảnh này. Và định kiến xã hội thực sự đã chôn vùi mong mỏi của nhiều người trong các ngành nghề nghệ thuật khác. Ví như mới đây, trong một chương trình ca nhạc, Hương Tràm và một bạn thí sinh đã nói rằng họ bị gia đình không ủng hộ vì định kiến cho rằng ‘hát hò’ là một nghề không nên theo.

Nhưng đừng tưởng chỉ có thế. Định kiến xã hội không những ngăn chúng ta bước tới thành công, mà hơn cả, nó đang tấn công kể cả với những người có mong muốn sống đơn giản bình thường. Tại sao? Vì nó có thể dễ dàng len lỏi tới hai rào cản khác. Nó đẩy cao rào cản từ bố mẹ và nó cũng chèn ép tiếng nói trong lòng chúng ta, khiến vòng an toàn của ta rộng hơn. Tuy là rào cản thứ ba nhưng nó nằm giữa hai rào cản khác để dễ bề tấn công.

‘Định kiến à? có gì quan trọng đâu, ai có tư tưởng thế nào thì kệ chứ có chết ai đâu’.

Liệu định kiến chỉ đơn giản là một vài suy nghĩ vô hại thật không? Vài chục năm trước, nếu lỡ có bầu mà chưa cưới, phụ nữ sẽ bị cao đầu bôi vôi hoặc thả trôi sông. Ngày nay nhiều phụ nữ lại bị giục ‘có bầu đi xem có đẻ được không’ rồi mới cho cưới. Em trai tôi được sinh ra nhờ định kiến ‘phải có con zai nối dõi’, em gái tôi cũng suýt không còn sống vì là nạn nhân của định kiến này.

Những kiểu định kiến này tuy vẫn tồn tại ở một số nơi, nhưng đã dần phải biến mất khi chúng ta thoát khỏi chế độ phong kiến và cái bóng của Nho giáo. Thế hệ 9x, 8x chúng tôi đã hạnh phúc hơn rất nhiều vì điều đó, nhưng cũng đồng thời đang gánh chịu những định kiến khác. Cô bạn thân của tôi tâm sự là cảm thấy mệt mỏi và đau khổ khi bị ép sinh thêm em bé, vì định kiến ‘có nếp có tẻ’ vẫn tồn tại trong gia đình cô. Em trai tôi vừa suýt tự tử vì cảm thất thất bại trước định kiến phải vào đại học mới là thành công. Vì vậy, tôi không nghĩ chúng ta có thể chùn bước để những định kiến cũ chi phối hạnh phúc của người trẻ. Thực tế là kể cả ở các nước phát triển, định kiến vẫn đầy rẫy, giống như sự thiển cận chung của con người, nhưng nó đang được chống lại rất mạnh mẽ nhờ những người trẻ có tri thức. Tôi tin rằng, ở Việt Nam, chúng ta cũng không thua gì hay chịu hèn kém yên phận hơn các bạn bè năm châu. Chính thế hệ chúng ta sẽ có đủ bản lĩnh để loại bỏ những định kiến tồi tệ đang trói buộc mình hoặc làm hại người thân bạn bè của mình. Và chúng ta nhất định sẽ làm được.

Định kiến xã hội, với tôi, là những quan niệm và hành động đã không còn phù hợp với hiện tại. Nhưng bằng cách nào đó, nó đang được duy trì và trói buộc con người, mang lại sự kìm hãm và đau khổ. Điều nguy hiểm là định kiến hay bị nhầm lẫn với truyền thống, văn hoá và được phát huy bởi thiếu kiến thức và tư duy kém. Truyền thống là điều tốt đẹp, nghĩa là khiến con người cảm thấy tự hào và muốn duy trì; còn nếu nó gây đau khổ cho bao nhiêu số phận, thì nó là hủ tục cần được đấu tranh để loại bỏ.

Định kiến dựa vào ‘truyền thống là thế’, ‘ông bà ta là thế’ là sự ‘Áp Bừa’ những điều đã có trong quá khứ vào những cái hiện tại dù con người và môi trường đã khác hoàn toàn.  Cả tôn giáo phương Đông và khoa học phương Tây đều chỉ ra sự sai của định kiến mang dáng dấp truyền thống. Trong Kinh Kalama thuộc Tăng Chi Bộ III, Đức Phật đã cảnh tỉnh rằng Chớ vội tin điều gì chỉ vì điều đó là truyền thống, không lấy tiêu chuẩn xưa làm chuẩn mực cho ngày nay. Trong tranh luận, ‘Appeal to tradition‘ cũng được liệt kê như một lỗi của nguỵ biện vin vào cái truyền thống. Đa phần các định kiến đều mang theo sự nguy biện, phi logic và thậm chí được lập ra để bảo vệ lợi ích riêng của một nhóm người. Định kiến sẽ từ từ mất đi khi tri thức được nâng cao, nhưng nếu không có sự phản ứng lại nó sẽ kéo dài và trở thành một loại nếp nghĩ chuẩn mực (sai) và mang lại nền ‘văn hoá lùn’.

Tôi luôn cố tự nhìn nhận định kiến nào đang cản trở mình, cả trong cuộc sống và thành công cá nhân, và mình đang đóng góp phát huy định kiến làm cản trở người khác hay không. Với tôi, định kiến xã hội về hạnh phúc đang cản trở hạnh phúc thật sự và thành công của chúng ta. Tôi đã mất quá nhiều thời gian để loại bỏ định kiến xã hội trong đầu mình như danh tiếng, sự đánh giá thành công của người khác, sự thúc giục cưới xin… Tôi mong rằng các bạn trẻ hơn tôi sẽ nhanh chóng hơn và bản lĩnh hơn vượt qua chúng. Hãy lắng nghe mong muốn của chính bạn, và sống của đời của chính mình!

Định kiến, với bạn, lúc này, đang là thứ quái gì cản trở bạn?

Theo flownes.com